Możliwości zastosowania techniki NIR do badania pasz w ramach urzędowej kontroli

Waldemar Korol, Sławomir Walczyński, Grażyna Bielecka

Szerokie zastosowanie techniki bliskiej podczerwieni NIR w badaniach produktów roślinnych, pasz, produktów żywnościowych zwierzęcego pochodzenia, w tym mleka i przetworów, środków farmaceutycznych wynikało z potrzeby dysponowania szybkimi i tanimi metodami badań.  Technika NIR umożliwia badanie takich składników w paszach, jak wilgotność, popiółsurowy, białko ogólne, tłuszcz surowy lub po hydrolizie, włókno surowe, skrobia z możliwościąrozszerzenia zakresu badańna inne składniki, jak cukry, włókno NDF, określanie wartości energetycznej, badanie homogeniczności, stwierdzanie obecności przetworzonego białka zwierzęcego w paszach, a nawet określanie zawartości aminokwasów.

Powstaje pytanie czy tętaniąi szybkątechnikęmożna wykorzystaćdo badańpasz w ramach urzędowej kontroli, zważywszy wymagania odnośnie metod określone w przepisach rozporządzenia 882/2004 (zasada kaskady). Na tak postawione pytanie można odpowiedziećtwierdząco pod pewnymi warunkami:

–   badania pasz technikąNIR sątraktowane jako badania przesiewowe,

–   wyniki badańNIR niezgodne z wymaganiami sąpotwierdzane metodami oficjalnymi,

–   w przypadku niezgodności decyzja jest podejmowana na podstawie wyników badańpotwierdzających, wykonanych metodami oficjalnymi, zgodnie z rozporządzeniem 152/2009.

Jak wielokrotnie wykazano, odsetek pasz niezgodnych z wymaganiami w zakresie podstawowych składników pokarmowych i wartości energetycznej (EM mieszanek paszowych dla drobiu), stwierdzany w wyniku urzędowej kontroli wynosi kilka procent. Korzyści takiego rozwiązania to objęcie badaniami większej liczby próbek pasz przy niższych kosztach analiz, szybkie identyfikowanie próbek, które nie spełniająwymagań,  ograniczenie kosztów i oszczędności środków, które można przeznaczyćna inne wykonywane badania lub  na rozpoczęcie badańw nowych obszarach.

Technika NIR jest z powodzeniem wykorzystywana w badaniach urzędowych pasz w Danii przez laboratorium referencyjne Danish Plant Directorate (Ellermann, 2006). Możliwe jest zbudowanie sieci analizatorów NIR koordynowanej przez laboratorium referencyjne (lub inne kompetentne i dobrze wyposażone) nadzorujące pracękażdego analizatora NIR w sieci. Takie rozwiązanie funkcjonuje w Centrum BadańRolniczych w Walonii, Gembloux, Belgia (http://cra.wallonie.be).

Na podstawie własnych doświadczeńi badańporównawczych przeprowadzonych w KLP w Lublinie można sformułowaćnastępujące wnioski:

–   wyniki badańmieszanek paszowych technikąNIR w zakresie zawartości podstawowych składników pokarmowych (wilgotność, popiółsurowy, białko ogólne, tłuszcz surowy, włókno surowe i skrobia) były zgodne z wynikami otrzymanymi metodami standardowymi;

–   porównanie wyników badańpasz w zakresie podstawowych składników pokarmowych uzyskanych technikąNIR z deklaracjami producentów wskazywało, że z reguły mieściły sięone w zakresie dopuszczalnych tolerancji zalecanych rozporządzeniem Komisji nr 939/2010;

–   oszacowanie energii metabolicznej mieszanek paszowych dla drobiu z równania regresji wg rozporządzenia Komisji 152/2009 na podstawie wyników badańuzyskanych technikąNIR i uzyskanych metodami oficjalnymi okazało sięzbliżone, a stwierdzone różnice z reguły nie przekraczały 0,4 MJ/kg;

–   istnieje pilna potrzeba wydania normy PN-EN ISO 12099:2010 „Pasze, ziarno zbóżi produkty przemiału – Wytyczne stosowania spektrometrii bliskiej podczerwieni” w języku polskim, celem udostępnienia  tego  praktycznego przewodnika stosowania techniki NIR zainteresowanym laboratoriom.